Restauratie

Restauratie

Films

Ga naar Trailer, Documentaire of Reportage.

Subsidies en sponsorbijdragen

Nadat de Dwingeloo-Radiotelescoop een rijksmonument werd, kon ASTRON, eigenaar van het monument, bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en andere subsidieverleners subsidie aanvragen om de telescoop grondig te laten restaureren. De restauratie werd mogelijk gemaakt met bijdragen van:

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)
• Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
• Provincie Drenthe
• Gemeente Westerveld
• VSB Fonds
• SNS Reaal Fonds
• Rabobank Zuidwest-Drenthe.

Uitvoering

Het restauratieplan wordt in opdracht van ASTRON opgesteld door Holstein Restauratie Architectuur uit Groningen. De filosofie van de restauratie was dat er aan het einde van het restauratieproces weer een topinstrument zou staan dat vervolgens ook echt weer goed gebruikt kon worden. Uit de aanbestedingsprocedure kwam MultiPaint uit Stadskanaal als hoofdaannemer. Onder supervisie van ASTRON projectleider Peter Bennema werkten de volgende bedrijven aan de restauratie:

• Holstein Restauratie Architectuur (Groningen) (directie)
• Multipaint staalconservering (Stadskanaal) (hoofdaannemer)
• Oving special products (Gasselte)
• Wever Constructie (Onstwedde)
• Machinefabriek Rusthoven (Groningen)
• Brandsma Digitaal Meten (Bolsward)
• Frans Nooren (Stadskanaal)
• Brands Bouwgroep (Emmen).

ASTRON en CAMRAS hebben veel specialistische kennis in huis over de Dwingeloo Radiotelescoop en daarom hebben ASTRON en CAMRAS goed samengewerkt met de uitvoerders tijdens de restauratie.

Twee jaar tot aan de heropening

De restauratie duurde bijna twee jaar: van 28 april 2012 toen wethouder Anry Kleine Deeters van de gemeente Westerveld na een ‘open dag‘ bij de radiotelescoop symbolisch de stekker er uit trok tot aan de heropening op 5 april 2014 toen astronoom, radioamateur en Nobelprijswinnaar Joe Taylor met een symbolische druk op de knop de Dwingeloo Radiotelescoop weer in beweging zette. Veruit de spectaculairste onderdelen van het restauratieproces waren het liften van de spiegel op 5 juni 2012 en het terugplaatsen op 19 november 2012.

De spiegel zit muurvast

Meer dan 50 jaar zat de schotel waarvan het gewicht geschat werd op niet meer dan 30 ton vast aan de toren. Er waren veel media op af gekomen: de NOS, Radio 1, RTV Drenthe en vele kranten. De planning was daarom strak: om exact 14:00 uur zou de schotel loskomen van de toren en op een aparte bok worden geplaatst. Terwijl het publiek op veilige afstand van de telescoop stond, werkte de kraan en liepen werkmensen bedrijvig heen en weer. Ondanks geklop en gekraak gebeurde er niets totdat de kraanmachinist ermee stopte. De maximale hijslast was bereikt en de schotel zat muurvast. Blijkbaar was deze door alle veranderingen in de loop van jaren zwaarder geworden dan de geschatte 30 ton. Om te voorkomen dat de kraan zou omvallen moest deze eerst worden verzwaard met extra gewichten.

Bij een tweede poging ’s avonds met de verzwaarde kraan en opnieuw veel geklop en gekraak kwam de schotel in beweging. Slingerend aan de kabels kwam de schotel vast te zitten achter een hekje dat met een slijptol kon worden verwijderd. Na een statige zweeftocht van een minuut of tien plaatste de kraanmachinist de schotel met grote precisie op de bok.

Bok en poeren

De zogenaamde bok of draagconstructie waarop de schotel werd geplaatst, was een kopie van de bok die in 1955 werd gebruikt om de schotel op te bouwen. Op oude foto’s werd ontdekt hoe de originele bok er uitzag. De vier betonnen funderingspoeren van de bok verborgen onder zand en heidestruiken waren nog uitstekend geschikt om te gebruiken.

Witte tenten

Het gezicht vanaf het Dwingelderveld op de radiotelescoop was al veranderd na het verwijderen van de schotel. Het vervreemdend effect werd versterkt doordat de toren en de schotel met wit plastic werden ingepakt alsof daar een kunstwerk van Christo stond. De reden was natuurlijk bescherming van de omgeving en de bodem van afval – met zandstralen verwijderde verflagen en roest – dat niet in het milieu mag komen en zeker niet in het ecosysteem van een beschermd natuurgebied zoals het Dwingelderveld.

Jan Klaassens’ film van de restauratie uit 2016

Van de hele restauratie hebben Jan Klaassens, Hilko Hof en Arie Burggraaf van Videoclub Spotlight in Hoogeveen voor ASTRON en CAMRAS een documentaire en een reportage gemaakt. Deze zijn in 2016 in première gegaan en op DVD gepubliceerd en staan nu ook op de CAMRAS website en het CAMRAS YouTube-kanaal.

Trailer

De TRAILER (3 minuten) van de restauratiefilm.